Hoop doet leven

Laatst schreef de Volkskrant over de Amerikaanse bank Well Fargo. Duizenden medewerkers hebben er op grote schaal gefraudeerd. Ze werden vervolgens ontslagen en de chef schreef in een interne mail “to everyone” dat die fraude geen pas gaf. Er stond (in het Engels): ‘Onze bedrijfscultuur is volledig gebaseerd op het juiste doen voor onze klanten.’ De schat. Een bankdirecteur nota bene.

Het is een zinnetje uit het genre ‘Zo gaan we hier niet met elkaar om.’ Het is een wens geformuleerd als feit. Als je erop gaat letten, word je een beetje verdrietig. Neem: ‘Onderweg ben ik offline’. Eigenlijk staat er: ‘Onderweg ben ik offline. Hoop ik’.

Ik las gisteren in de Volkskrant een interview met Diederik Samsom. Lees mee:

Iedereen maakt fouten onderweg. Daar leer je van. De volgende keer doe ik dat dus anders.

We krijgen meer ruimte voor ons eigen geluid.

Regeren doet pijn. Maar het is het waard geweest.

De campagne moet nog beginnen.

(over de partijdemocratie) Democratie werkt.

Oei, wat klinkt dat plotseling anders. Maar hoop doet leven. Hoopt hij.

Wortels

Ik dwaalde gisteravond met een rentenierende Groningse herenboer over het oude kerkhof van Garrelsweer. We kwamen bij een aantal grote en oude grafzerken. Daar lagen zijn voorouders.

Sommige zerken waren gebarsten. ‘Daar moeten we nodig werk van maken’ bepeinsde hij. Hij hield zijn hoofd wat schuin, alsof hij al een beetje inschatte hoe of dat zou moeten gebeuren. Hij voegde er wat opgelucht aan toe dat het kerkhof een rijksmonument is en niet mag worden geruimd.

Binnenkort wordt het graf van mijn opa en oma van moederskant geruimd. Ze woonden in Harderwijk, precies tussen Twente waar ze geboren waren en Amsterdam waar ze rond 1930 gingen wonen. Handig. Zeker. Maar het moet ook wat ontworteld hebben gevoeld. Aan de andere kant. Hun ouders kwamen uit Nieuwe Pekela en waren ook al landverhuizers. Zij trokken naar het nieuwe land bij Daarlerveen, op zoek naar meer grond en betere mogelijkheden voor hun kinderen.

Ik begrijp dat je wegtrekt. Dat je je wortels achter je laat. Dat je nieuw land zoekt om nieuwe wortels te schieten. Maar het moet wonderlijk en tegelijk vanzelfsprekend zijn, dat je woont waar je familie woonde, eeuwenlang. Het land van je wortels. Dat je kunt zorgen voor de zerken van je betovergrootouders.

We fietsten in het donker terug. Het had even geregend en dat rook je. Waar het land opging in de hemel was door de duisternis niet zichtbaar. Het landschap was – om met Kouwenaar te spreken – totaal.

Moeilijk gewoon geluk

Zegeltjes plakken blijft heerlijk. Is iemand nog een volle restaurantkaart nodig? Ik heb er 4. Ik weet zeker dat ik er minimaal 3 niet ga gebruiken. Dat geldt niet voor de vershouddooszegels. Die spaar, plak en verzilver ik. En zo gebeurde het dat ik laatst een stuk lasagne in een vershouddoos kon doen en dat het precies paste.

Moeilijk gewoon geluk,
klein schijnend, maar het meeste

Mijn moeder werd oud en een beetje in de war op den duur. Ik weet echter 100 procent zeker dat zodra ik haar had verteld over die doos en dat restje lasagne, ze me het verhaaltje van Winnie the Pooh had verteld die met een volle pot honing op verjaardagsvisite gaat bij Iejoor. Onderweg checkt hij geregeld de inhoud op versheid en smakelijkheid. Eenmaal bij de jarige job is de pot leeg. Zijn vriendje Piglet komt ook op het partijtje en neemt een ballon mee. Een grote rode. Onderweg struikelt hij en knapt de ballon. En zo krijgt Iejoor een lege pot en een geknapte ballon. Maar wie heeft er nu een ballon die precies in een potje past?

Zo waren er een stuk of 15 verhalen en herinneringen die ze op de gepaste momenten met ons deelde. Kwam Barcelona ter sprake of Louis van Gaal dan vertelde ze over die ene dag op het voetbalveld in Hoenderlo. Kwam het woord ‘woord’ te sprake dan vertelde ze over het telefoongesprek met mijn zoon, toen 4. ‘Ach oma, het zijn zoveel woorden …’

Ik denk dat menig gezin zo’n verhalenschat heeft. Het zou de moeite waard zijn om die verhalen eens te onderzoeken. Want wat zorgt ervoor dat een verhaal opgenomen wordt in die schatkamer, in die canon van het gezin? Wat is de strekking van al die verhalen? Wat vertel je elkaar keer op keer op keer, zelfs als je geheugen niet meer zo goed werkt?

Misschien was dat in ons geval toch de les van de grote kleine dichter Bloem. Niet zo’n gekke les.

Ballykissangel revisited

Tussen 1995 en 2001 zond de BBC de serie Ballykissangel uit. Ik was een fan. Ik had een zwak voor Assumpta, de “publican” in goed Engels. Het was dan ook een enorme schok toen ze in 1998 … ik zal hier verder niet op in gaan.

Jaap leende me voor de zomer zijn dvd-box met de complete serie. Ik bekijk nu alle afleveringen opnieuw en ik geniet opnieuw. Ik ken de toedracht, ik weet wat er staat te  gebeuren en toch geniet ik. Misschien zelfs wel meer. Als je iets voor de tweede keer ziet, kun je op andere dingen letten dan alleen de toedracht. Maar toen op dvd gebeurde wat in 1998 ook op de tv gebeurde en waar ik niet verder op in ga, was het toch weer een enorme schok.

De complete serie telt 6 doosjes met telkens 4 dvd’s. In totaal dus 24 dvd’s met telkens 4 afleveringen. Ik bekijk de serie op 2 verschillende tv’s in 2 verschillende ruimtes. Het vergt een ordelijke geest en veel discipline om alles in de goede volgorde te zien. Had ik nou een aflevering overgeslagen? Of een hele doos met 4 schijfjes?

Mijn oudste zoon wordt vandaag 28. Ik ben blij en wonderlijk genoeg ook trots. Maar ik heb ook het gevoel dat ik ergens een doos heb overgeslagen.

Ach heden

De Dieftilschool voorjaar 2013, daags voor de sluiting

Het wordt frisser. De dagen worden korter. De aardappels en siepels worden gerooid. Het is kunstroutetijd. Konden we het weekend van 10 september nog in Appingedam kunst in monumenten bezoeken, afgelopen weekend trok de culturele elite van Oosterwijtwerd naar Westerwijtwerd, langs 21 prachtplekken. Kerken, molens, woonhuizen. Een station, herenboerderijen, een voormalige borg en de Dieftilschool.

Ach heden. OBS Dieftil, zo prachtig gelegen op de driesprong tussen Leermens, Oosterwijtwerd en Eenum, de school waar juf Marja mijn kindertjes leerde rekenen en lezen. En waar juf Aaltje die vaardigheden vervolmaakte. OBS Dieftil, nu een visrestaurant.

We gingen natuurlijk voor de kunst maar niet heus. We gingen voor toen. We dwaalden door de lokalen, zagen het juffen- en meesterkamertje, de wc’tjes, het enorme schoolplein en de bosschages eromheen, de lange gang en de kapstokjes waar we in de beginjaren de kindertjes in hun dikke jasjes hezen, de sjaal lekker stevig om de nekjes knoopten en de wantjes bij elkaar zochten. Achterop de fiets kon het koud zijn.

Waar eindigt weemoed en begint nostalgie? Collega Marjoleine de Vos schreef de inleiding voor de catalogus voor de Lopster route. Ze sluit als volgt af:

Zwervend van Ooster- naar Westerwijtwerd, van monument naar monument, van het ene karakteristieke gebouw naar het andere, waar steeds de blik verlegd wordt door wat je er ziet, word je er weer eens krachtig bij bepaald: het verleden, dat leeft nu. Hier.

Over Dieftil schreef ik eerder. Bijvoorbeeld: Een lege school

 

Machteloos, moedeloos, verdrietig

Het Reitdiep

14 september, de dag dat de Koning in Leermens met gedupeerden kwam praten; 14 september, de dag dat de Tweede Kamer het nieuwe gaswinningsplan goedkeurde.

Vijf jaar lang mag de minister 24 miljard gas oppompen. Het gaat gewoon door. Het gaat gewoon door. Met één kanttekening: de Tweede Kamer mag jaarlijks even over de schouder van de minister meekijken en zeggen dat het goed gaat. Groningers hebben daar niets over te zeggen. Zo werkt dat niet in Nederland. Het gas is van ons allemaal.

Mijn tennisvriendin maakt zich er erg boos over. Ze gebruikt woorden als machteloos, moedeloos, verdrietig. Ik begrijp die emoties; sterker: ik herken ze. Er waren momenten dat ik dezelfde woorden gebruikte.

Maar niet meer.

Ik heb het van me af kunnen laten glijden. Ik ben op dit dossier niet meer strijdbaar, ik stop er geen emotie meer in. Ik wil verder. Ik wil genieten van mijn plekje. Van Groningen, de Stad en de Ommelanden.

IJsbaan Leermens vanaf de wierde gezien

Ik ben dolblij dat ik in Groningen woon en bramen, bessen, frambozen, aardbeien, vijgen, peren, sperziebonen, uien en wat al niet in mijn eigen tuin kan plukken, dat ik mijn eigen hout kan kappen en zagen en mijn eigen haard kan stoken. Ik ben blij dat een rondje collecteren langs 3 huizen anderhalf uur kost omdat je uitgenodigd wordt voor de thee en bovendien ook nog eens een grote zak peren oplevert, ik ben blij dat jongelui die hier langsfietsen me groeten, ook al kennen ze me niet, ik ben blij met mijn kleinschalige tennisvereniging, onze ijsbaan, ons Leermster Kraantje, onze dorpsmaaltijden, het fietstochtje naar de trein, al die wandel- en fietsroutes hier, het land, de lucht, de kerkjes.

Ik laat me het geluk over die zegeningen niet langer afpakken door minister Kamp, de NAM, Shell en Exxon, de VVD, de PvdA.

En bovendien, nu ze hier niet meer pompen hebben de bevingen zich verplaatst naar het zuiden, zeg maar richting Slochteren, waar het allemaal begon. Afschuwelijk. Ik weet het. Maar zo werkt het. En Kamp weet dat ook. Verdeel en heers. O nee. Geen boosheid. Geen emotie.

De angst bij de mensen

Onlangs liet ik zien hoe onderzoek de werkelijkheid beïnvloedt. Als het CBS voorspelt dat Delfzijl krimpt, gaan mensen er niet investeren, verdwijnen voorzieningen en krimpt de stad.

Dinsdagavond zag ik een fraai stukje journalistiek dat in feite hetzelfde doet. Het beïnvloedt de werkelijkheid. Saskia Dekkers, Europa-correspondent bij de NOS, doet verslag van een flink stuk onbehagen in Tiel. Ze vertelt dat wat ze in Groot Brittannië en Frankrijk zag, ze ook in Nederland waarneemt: ‘Als ik bij de grote middengroep even doorvraag stuit ik op een flinke ongerustheid. Er heerst een gevoel van machteloosheid en mensen zijn het vertrouwen in de politiek helemaal kwijt.’

Doorvragen? Akkoord, ze laat mensen aan het woord maar dat is wat anders dan doorvragen.

We zien een meneer die met een groepje mensen gezamenlijk zwerfvuil ophaalt. We zien een grote loods waar mensen samen hard werken aan een enorme praalwagen voor het fruitcorso. We horen een mevrouw die vertelt hoeveel saamhorigheid er in de gemeenschap is. ‘Zit je alleen thuis? Kom dan gezellig hier wat helpen.’

Dekkers vervolgt op ernstige toon: ‘Die saamhorigheid missen mensen. Er is onzekerheid.’ Ik bedoel: hoezo geen saamhorigheid? Die mevrouw roemt zojuist de saamhorigheid in Tiel!

Even later vertelt een meneer dat het vroeger veel beter was: ‘Toen kon je als kleine jongen een zakcentje bijverdienen bij het fruit plukken. Nu doen Hongaren en Polen dat. Die zijn veel goedkoper en werken harder. Dus de angst bij de mensen is een stuk groter.’ Let op het woordje ‘dus’: buitenlanders werken harder en goedkoper dus de angst bij de mensen groeit.

Was het nou zo gek geweest om de vraag te stellen of die meneer zich dan niet moet beklagen bij de fruitteler die het verdomt om de arme Tielse jeugd een zakcentje te laten verdienen?

Een journalist op zoek naar onbehagen vindt onbehagen. Een journalist op zoek naar angst vindt angst. En dat krijgen we dag in dag uit voorgeschoteld. En verdomd: er heerst onbehagen en angst. Wat is het gevolg van wat?

Geen nieuws is goed nieuws. Maar helaas: goed nieuws is geen nieuws.

Zelf kijken? Saskia Dekkers op onderzoek in Tiel